رتبه بندی ابراهه | مقاله رتبه بندی ابراهه
رتبه بندی با رده بندی آبراهه؛ یعنی اینکه در یک شبکه هیدروگرافی، آبراهه های موجود را از محل اتصال شان به بخش های طولی مجزا تقسیم و با توجه به اهمیت هر بخش رتبه آنها را با استفاده از اعداد متوالی تعیین کنیم.
برای رتبه بندی آبراهه روش های مختلفی ارائه شده است که پایه همه آنها روش هورتون است در ادامه به روش های چهارگانه ای که برای رتبه بندی آبراهه ها در یک حوزه ارائه شده است اشاره می شود.
البته، با توجه به اینکه برخی از آبراهه های رتبه یک ممکن است در نقشه های توپوگرافی ترسیم نشده باشند، توصیه می شود قبل از رتبه بندی آبراهه ها، ابتدا شبکه هیدروگرافی را با استفاده از عکس های هوایی بر روی نقشه های توپوگرافی تکمیل کرده و سپس، عملیات رتبه بندی صورت گیرد.
انواع رتبه بندی ابراهه
- روش هورتون
- روش استراهلر
- روش شرو
- روش شیدگر
روش هورتون
این روش در سال ۱۹۳۲ توسط هورتون ارائه شد و روش رتبه بندی در آن بدین صورت است که ابتدا طولانی ترین ابراهة موجود در حوزه را مشخص می کنیم، در دو طرف آن، کلیه ابراهه هایی را که بدون هیچ گونه انشعابی به آبراهه اصلی متصل شده اند، با رتبه ۱ مشخص می کنیم. سپس آبراهه های دو شاخه ای را که به آبراهه اصلی متصل اند بررسی و در آنها کوتاه ترین شاخه را با رتبه ۱ و شاخه بزرگتر را با رتبه ۲ مشخص می کنیم.
در ابراهه هایی که تعداد شاخه های آنها بیشتر از ۲ باشد، به منظور سهولت رتبه بندی و عدم بروز اشتباه ابتدا طولانی ترین آبراهه مربوط به آن بخش را مشخص و سپس، عملیات رتبه بندی را برای آبراهه های دو طرف آن همانند آبراهه اصلی حوزه تکرار می کنیم و در نهایت، رتبه آبراهه اصلی آن بخش را نیز تعیین می کنیم.
در پایان با مشخص شدن رتبه کلیه ابراهه های فرعی موجود، رتبه آبراهه اصلی حوزه را نیز یک واحد بیشتر از آخرین رتبه به دست آمده در نظر می گیریم و بر روی آبراهه اصلی ذکر می کنیم. گفتنی است که در این روش آبراهه اصلی حوزه دارای بالاترین رتبه بوده و رتبه آن در سرتاسر طول آبراهه یکسان خواهد بود.
روش استراهلر
متداول ترین روش برای رتبه بندی آبراهه ها روش استراهلر یا استرالر است که در سال ۱۹۵۲ ارائه شده است. در این روش کلیه آبراهه های بدون انشعاب را که شاخه فرعی به آنها متصل نمی شود، به عنوان شاخه های با رتبه ۱ در نظر می گیرند و از به هم پیوستن هر دو شاخه رتبه ۱ یک شاخه رتبه ۲ به وجود می آید که رتبه این آبراهه تا نقطه ای ادامه می یابد که در آنجا شاخه با رتبه ۲ دیگری به آن متصل شود که از آن نقطه به بعد رتبه آبراهه تغییر کرده و به رتبه ۳ تبدیل می شود.
در این روش افزایش رتبه در شاخه های آبراهه زمانی اتفاق می افتد که در آبراهه هم رتبه به هم متصل شوند که در این صورت از آن نقطه به بعد یک واحد به رتبه آبراهه اضافه می شود.
ولی در صورتی که مثلا آبراههای با رتبه ۱ به آبراههای با رتبه ۲ وارد شود، هیچ گونه تغییری در رتبه بندی آبراهه حاصل نخواهد شد و آبراهه در ادامه مسیر خود نیز، تا زمانی که به آبراهه هم رتبه دیگری برخورد نکند، دارای همان رتبه ۲ خواهد بود.
در روش استرالر بر خلاف روش هورتون، آبراهه اصلی حوزه رتبه واحدی ندارد و در طول مسیر جریان خود کلیه رتبه های موجود را شامل می شود، به طوری که سرشاخه آن دارای رتبه او بخش انتهایی آن، در نزدیکی نقطه خروجی، نیز دارای بالاترین رتبه خواهد بود.
روش شرو
این روش در سال ۱۹۶۷ توسط شرو ارائه شده و اساس رتبه بندی آن مشابه روش شسیدگر است، با این تفاوت که در این روش برای هر کدام از شاخه های فرعی و سرشاخه ها رتبه ۱ در نظر گرفته می شود. بنابراین، در این روش نیز هنگامی که دو یا چند شاخه آبراهه به هم متدل میشوند، رتبه شاخه حاصل برابر با مجموع رتبه آن شاخه ها می شود و بدین ترتیب، هنگام عملیات رتبه بندی، کلیه بخش های آبراهه که در حد فاصل اتصالات قرار دارند، مورد توجه قرار می گیرند و برایشان رتبه ای در ن ظر گرفته میشود.
در این روش نیز آبراهه اصلی حوزه رتبه یکسانی ندارد و هر چند ممکن است کلیه رتبه های موجود در شبکه را شامل نگردد ولی حداقل کمترین و بیشترین رتبه آبراهه ها را در بر می گیرد.
به طوری که، سرشاخه آن دارای رتبه ۱ بوده و بالاترین رتبه در شبکه هیدروگرافی نیز متعلق به بخش انتهایی این آبراهه، حد فاصل آخرین اتصال به آبراهه و نقطه خروجی، خواهد بود.
روش شیدگر
شیدگر، با توجه به اینکه در روش استرالر هنگامی که در آبراهه با رتبه های مختلف بهم متصل می شوند هیچ گونه تغییری در رتبه شاخه بعدی ایجاد نمی کند و همچنین با اعتقاد به اینکه باید تمام شاخه های آبراهه هنگام رتبه بندی مورد محاسبه و شمارش قرار گیرند، در سال ۱۹۶۵روشی برای رتبه بندی آبراهه ها ارائه کرد که در آن رتبه کلیه شاخه های ابتدای آبراهه ها ۲ در نظر گرفته می شود (در این روش عملیات رتبه بندی از ۲ شروع می شود).
و رتبه شاخه ای نیز که از تلاقی هر دو شاخه ایجاد می شود، برابر با مجموع رتبه های آن دو شاخه خواهد بود. برای مثال، دو شاخه با رتبه ۲ شاخه ای با رتبه ۴ ایجاد می کنند و هرگاه یک شاخه با رتبه ۲ و یک شاخه با رتبه ۴ به هم برسند، شاخه ای با رتبه ۶ به وجود می آورند.
شایان ذکر است که در این روش برای رتبه بندی آبراهه ها فقط از اعداد زوج استفاده میشود و از آنجایی که برای تعیین رتبه هر شاخه مجموع رتبه شاخه های بالادست آن که با یکدیگر تلاقی کرده اند، در نظر گرفته می شود، لذا، توالی خاصی بین رتبه های حاصل وجود ندارد و آخرین رتبه نیز که مربوط به بخش انتهایی آبراهه اصلی است، معمولا عدد زوج بزرگی را شامل می شود.
اگه هدف شما بدست اوردن رتبه بندی در آرک.جی.ای.اس بود حتما محصول زیر را مشاهده کنید.
