یکی از پارامترهایی که در بسیاری ازمباحث مکان یابی و تحلیل های مکانی مورد استفاده قرار میگیرد جهت شیب است. جهت شیب اشاره به راستای دامنه ما بر اساس لایه ارتفاعی است. در آموزش محاسبه جهت شیب در ArcGIS نحوه محاسبه جهت شیب و کلاس بندی آن اموزش داده شده است.
جهت شیب در جی ای اس
در GIS (سامانه اطلاعات جغرافیایی)، Aspect به معنای جهت شیب سطح زمین نسبت به قطب شمال است. به عبارت دیگر، Aspect نشان می دهد که سطح زمین در چه جهتی (شمال، جنوب، شرق و غرب) شیب دارد.
Aspect می تواند در تحلیل های مختلف مورد استفاده قرار گیرد، به عنوان مثال در تعیین اولویت های پروژه های توسعه یافتگی در مناطق جنوبی که به دلیل داشتن شیب جنوبی، امکان استفاده از پنل های خورشیدی را دارا هستند.
نقشه های Aspect نیز به شکل مجزا تولید می شوند و به همراه نقشه های شیب سطح زمین به عنوان یکی از ابزارهای مهم در GIS برای تحلیل داده های جغرافیایی مورد استفاده قرار می گیرند.
کاربردهای جهت شیب
Aspect در GIS (سامانه اطلاعات جغرافیایی) می تواند در تحلیل های مختلف مورد استفاده قرار گیرد، به عنوان مثال:
- تعیین اولویت های پروژه های توسعه یافتگی در مناطق جنوبی: به دلیل داشتن شیب جنوبی، این مناطق امکان استفاده از پنل های خورشیدی را دارا هستند. با استفاده از Aspect، می توان مناطقی را که شیب جنوبی بالایی دارند، به عنوان مکان های مناسب برای نصب پنل های خورشیدی شناسایی کرد.
- تحلیل روند فرسایش سطح زمین: Aspect می تواند به عنوان یکی از شاخص های مهم در تحلیل روند فرسایش سطح زمین مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، در محل هایی که شیب به سمت جنوبی است، ممکن است بادهای شمالی باعث فرسایش سطح زمین شوند. با استفاده از Aspect می توان این مناطق را شناسایی کرد و برای کاهش فرسایش اقدامات لازم انجام داد.
- تحلیل توزیع گیاهان و جانوران: Aspect می تواند به عنوان یکی از عوامل تاثیرگذار در توزیع گیاهان و جانوران مورد استفاده قرار گیرد. به عنوان مثال، در مناطقی که شیب به سمت شمالی است، ممکن است رطوبت بیشتری وجود داشته باشد. با استفاده از Aspect می توان مناطقی را که شیب شمالی بالایی دارند، به عنوان مناطقی برای پرورش گیاهان و جانورانی که رطوبت بالایی را دوست دارند، شناسایی کرد.
محاسبه جهت شیب در ArcGIS
برای محاسبه Aspect در GIS (سامانه اطلاعات جغرافیایی)، از مدل تحلیل سطح زمین استفاده می شود. در این مدل، ابتدا برای سطح زمین، نقشه ارتفاعات تولید می شود. سپس برای هر نقطه در سطح زمین، شیب به عنوان نسبت تغییر ارتفاع به فاصله افقی محاسبه می شود. سپس با استفاده از این مقدار شیب و زاویه شیب، محاسبات لازم برای تولید نقشه Aspect انجام می شود.
برای محاسبه زاویه شیب در GIS، معمولاً از فرمول زیر استفاده می شود:
tan (aspect) = (dz/dx) / (dz/dy)
که در آن:
- dz/dx: تغییر ارتفاع در راستای محور x
- dz/dy: تغییر ارتفاع در راستای محور y
با استفاده از زاویه شیب و با توجه به جهت شمال، نقشه Aspect برای هر نقطه در سطح زمین محاسبه می شود. به عنوان مثال، اگر زاویه شیب 45 درجه باشد، Aspect برابر با جنوب غربی است.
در نهایت، با ترکیب نقشه Aspect با نقشه شیب سطح زمین، می توان به شکل دقیقی برای هر نقطه در سطح زمین، شیب و Aspect را مشخص کرد.
