یکی از کاربردهای جذاب سامانه اطلاعات جغرافیایی، در مناطق شهری و برنامه ریزی شهری می باشد. یکی از حوزه هایی که تاکید ویژه ای نیز بر جی ای اس دارد برنامه ریزی برای مناطق شهری است. در مقاله کاربردی کاربرد جی ای اس در برنامه ریزی شهری به موارد مختلفی از اشاره خواهد شد. بهتون پیشنهاد خواهیم کرد این مقاله جذاب از دست ندید.
برنامه ریزی شهری
برنامه ریزی شهری یا Urban Planning به مطالعه و طراحی شهرها و مناطق شهری با هدف توسعه پایدار و بهبود کیفیت زندگی شهروندان می‌پردازد. برنامه ریزی شهری شامل انتخاب موقعیت مناسب، طراحی ساختارهای شهری، تعیین توزیع فضاهای سبز و تاسیسات شهری، پیش‌بینی نیازهای شهری و اجتناب از ایجاد مشکلات زیست‌محیطی و اجتماعی است.
برنامه ریزی شهری شامل مراحلی مانند جمع آوری و تحلیل اطلاعات شهری، شناسایی مشکلات شهری و پیش بینی نیازهای شهری، طراحی و ارزیابی سناریوهای مختلف، تعیین اولویت ها و مراحل اجرای برنامه ریزی و نظارت بر پیشرفت برنامه ریزی و تصمیم گیری درباره تغییرات لازم است.
برنامه ریزی شهری تاثیر بسیاری بر روی شهر و شهروندان دارد و میتواند بهبود کیفیت زندگی، افزایش ارزش املاک، بهبود ترافیک و افزایش سطح سرمایه اجتماعی منطقه منجر شود. به همین دلیل برنامه ریزی شهری به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل توسعه پایدار در کشورهای جهان شناخته شده است.
برنامه ریزی شهری و جی ای اس
GIS یا سامانه اطلاعات جغرافیایی یکی از ابزارهای مهم در برنامه‌ریزی شهری است. با استفاده از این ابزار، اطلاعات مکانی و جغرافیایی شهر، به دقت و کاملی جمع آوری، مدیریت، تحلیل و بهره‌برداری می‌شود. این اطلاعات شامل موقعیت ساختمان‌ها، خطوط انتقال برق، شبکه‌های گاز، آب و فاضلاب، سیستم‌های حمل و نقل و مواردی از این قبیل است.
در برنامه‌ریزی شهری، جی ای اس به عنوان یک ابزار قدرتمند در ایجاد نقشه‌های جامع و دقیق از شهر، شناسایی مناطق و محل‌های مناسب برای ساختمان‌سازی و توسعه شهری، بهینه‌سازی انتقالات حمل و نقل و ارتقای کیفیت محیط زیست استفاده می‌شود. همچنین، با استفاده از این ابزار، اولویت‌بندی پروژه‌های شهری بر اساس نیازهای شهری و ظرفیت‌های موجود انجام می‌شود.
همچنین، جی ای اس به عنوان یکی از ابزارهای مهم در پیش‌بینی اثرات زیست‌محیطی پروژه‌های شهری، ارزیابی اثرات زیست محیطی و مانیتورینگ و نظارت بر اجرای پروژه‌های شهری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگر در یک پاراگراف بخوایم در مورد آن اظهار نظر کنیم: جی ای اس یک ابزار قدرتمند در برنامه‌ریزی شهری است که با استفاده از آن میتوان بهبود کیفیت زندگی شهروندان، بهینه‌سازی استفاده از منابع و زیرساخت‌های شهری و ارتقای سطح امنیت و محیط زیست شهری را به دست آورد.
اگر هنوز در استفاده از جی ای اس در حوضه شهری و برنامه ریزی آن شک دارید ما در زیر دلایل ارائه خواهیم داد که استفاده از جی ای اس در برنامه ریزی شهری را حیاتی خواهد کرد. با کمک سامانه اطلاعات جغرافیایی دیتابیس هایی میتوان تشکیل داد که به صورت مکان مند اطلاعات بسیار زیادی را در اختیار افراد قرار خواهد داد.
چرا جی ای اس در برنامه ریزی شهری
استفاده از GIS در برنامه‌ریزی شهری از نظر مزایایی که به شهرداران و برنامه‌ریزان شهری ارائه میدهد، باعث شده است که این تکنولوژی برای آنها از اهمیت بسیاری برخوردار باشد. در زیر به برخی از مزایای استفاده از GIS در برنامه‌ریزی شهری اشاره شده است:
- بهبود نقشه ها از نظر ظاهر و کارایی
- امکان دسترسی بیشتر به اطلاعات مهم و ضروری در کمترین زمان
- امکان اشتراک اطلاعات بین سازمان ها و مسئولان تصمیم گیرنده
- امکان ارائه خدمات عمومی بیشتر به متقاضیان
برای آینکه این موضوع روشن تر شود یک مثال کاربردی ارائه خواهد شد. فرض کنید شهر داری قصد احداث یک پارک در مرکز یک شهر دارد، قطعا افراد ذی نفع و سایر افراد در دیدگاه اول راضی یا خواهان یک همچین طرحی نباشند، اگر شهرداری منطقه یک طرح سه بعدی از شرایط بعد از احداث پارک طراحی و به صورت مکان مند در قالب سامانه وب جی ای اس ارائه دهد قطعا افراد با مراجعه به آن بیشتر ترغیب خواهد شد.
کاربرد جی ای اس در برنامه ریزی شهری
بر اساس مطالب ارائه شده در بالا جی ای اس یا سامانه اطلاعات جغرافیایی میتواند کاربردهای بسیار زیادی در مباحث شهری و برنامه ریزی های آن داشته باشد. در زیر به صورت خلاصه به آنها خواهیم پرداخت.
ارائه دیتابیس های مکان مند
یکی از مشکلات موجود در مناطق شهری عدم وجود دیتابیس جامع و مکان مند می باشد. هر ساله پروژه های مختلف با منابع مختلف در نقاط مختلف انجام شده و اطلاع از طریق نقشه برداری زمینی، تصاویر ماهواره ای برداشت که شاید این اطلاعات به صورت پراکنده در سازمان های مختلف وجود داشته باشد.
با وجود دیتابیس های مکان مند این امکان فراهم خواهد شد تا اطلاعات مختلف با ماهیت های مختلف در یک دیتابیس واحد ذخیره سازی شود و نهادهای مختلف بر اساس نیاز خود از این دیتابیس ها استفاده کنند. در صورت لزم حتی این قابلیت نیز وجود دارد که بخشی از اطلاعات برای عموم مردم ارائه شود.
ایجاد نقشه های دو بعدی و سه بعدی
یکی از بزرگترین قابلیت های جی ای اس برای درک بهتر برنامه ریزی برای آینده و حال مناطق شهری ارائه طرح ها و مدل های دو بعدی و سه بعدی است. با کمک این نقشه های میتوان مدل‌سازی‌های مختلف و تکنیک‌های پیش‌بینی داده‌ها، سناریوهای مختلفی برای آینده شهر را بررسی کنند.
آموزش کاربردی: آموزش تهیه نقشه سه بعدی در ArcGIS pro
ارائه داده های جامع برای تصمیم گیری
در مدیریت شهری و برنامه ریزی شهری خیلی وقتا نیاز است که در کمترین زمان ممکن تصمیم های بزرگ لحاظ شود. استفاده از جی ای اس در برنامه‌ریزی شهری، امکان جمع‌آوری دقیق تر و سریع‌تر اطلاعات مکانی و محیطی را ایجاد می‌کند. همچنین، این ابزار، قابلیت بررسی موقعیت مکانی پروژه‌های ساخت و ساز و پیش‌بینی تأثیرات آنها را نیز فراهم می‌کند. به‌طور کلی، استفاده از جی ای اس در برنامه‌ریزی شهری، باعث افزایش دقت و کیفیت تصمیم‌گیری‌های مربوط به پروژه‌های ساخت و ساز و توسعه شهری می‌شود.
امکان تحلیل مکانی و غیر مکانی
به گفته یکی از بزرگان جی ای اس، هنر سامانه اطلاعات جی ای اس تحلیل مکانی می باشد. خیلی از نرم افزار های این امکان را فراهم میکنند که امکان ترسیم و ذخیره اطلاعات را فراهم کند اما آنچیزی که هنر واقعی جی ای اس را نمایش میدهد تحلیل مکانی است.
برای این منظور میتوان از اطلاعات مربوط به جمعیت، توزیع درآمد، بیکاری، میزان تحصیلات، میزان آلودگی هوا و آب، بیابان‌زایی و… برای بررسی و تحلیل وضعیت شهر و تصمیم گیری‌های مربوط به برنامه ریزی شهری استفاده کرد. در نتیجه، این اطلاعات به مسئولان شهری کمک می‌کند تا تصمیماتی در خصوص مدیریت و توسعه شهری بهتر و برنامه ریزی‌های دقیق‌تری برای آینده شهر اتخاذ کنند.
کمک به ساخت اینترنت اشیاء
مدیریت بلایای طبیعی با کمک تحلیل شبکه
ارائه شبکه توزیع کالا و خدمات
خلاصه
کاربرد GIS در برنامه‌ریزی شهری شامل جمع‌آوری، ذخیره، تحلیل و نمایش اطلاعات مکانی و جغرافیایی است. با استفاده از GIS، شهرداران می‌توانند از داده‌های فراوانی برای برنامه‌ریزی پایدار و بهینه استفاده کنند. همچنین، GIS به مخاطبان درک بهتری از نقش و تاثیر عوامل مختلف در برنامه‌ریزی شهری میدهد.
همچنین، با استفاده از GIS، امکان ایجاد یک سیستم اطلاعاتی متمرکز برای ذخیره، مدیریت، و به اشتراک گذاری اطلاعات بین نهادهای مختلف در برنامه‌ریزی شهری وجود دارد. این امر باعث می‌شود که اطلاعات بین ادارات، سازمان‌ها، و دیگر نهادهای مرتبط بهبود یابد و در نتیجه فرایند تصمیم‌گیری برای برنامه‌ریزان شهری آسان‌تر و بهتر قابل انجام باشد. همچنین، از طریق GIS، مدیران شهری می‌توانند با استفاده از داده‌های موجود، اطلاعات مربوط به ترافیک، پارکینگ، اماکن عمومی، ساختمان‌های تاریخی، و سایر عوامل را برای تصمیم‌گیری‌های استراتژیک مورد استفاده قرار دهند. به این ترتیب، برنامه‌ریزان شهری می‌توانند تصمیم‌گیری‌های بهتری در زمینه توسعه و بهره‌برداری از سیستم‌های شهری اتخاذ کنند.
