ریزگردها و مدیریت آن

ریزگردها و مدیریت آن یکی از مهم ترین چاش هایی است که ما انسان ها با آن روبه رو هستیم. متاسفانه در سالهای اخیر شاهد این مورد بوده ایم که ریزگردها به طور قابل چشم گیری افزایش پیدا کرده است. در این مقاله میخوایم در ارتباط با چرایی این مسئله و راه کار مدیریتی آن صحبت کنیم. ریزگرد ها به مجموعه از مواد جامد و معلق در هوا گفته میشود که موجب بیماری های تنفسی میشود.

دلایل افزایش ریزگرد ها در سال های اخیر

باور های عمومی بر این قرار است که ریزگرد ها در داخل کشور ما منشا خارجی دارند. اما این تمامی واقعیت نیست. الان متاسفانه در داخل کشور ما بیشتر این ریز گرد ها منشا داخلی داشته و از داخل کشور بلند شده و موجب آلودگی های زیادی می شود. دلایلی زیادی برای افزایش میزان ریزگرد ها وجود دارد. در زیر مهم ترین دلایل افزایش ریزگرد ها آورده شده است.

دلایل افزایش ریزگرد ها در داخل کشور

• سد سازی ها
• کاهش سفره آب های زیر زمینی
• جنگل زدایی
• تخریب مراتع
• چرای مفرط
• خشک شدن تلاب ها و دریاچه ها
• تغییرات اقلیمی و خشکسالی ها

برای آنکه مسئله روشن تر شود به صورت اختصار در مورد هر کدام یا عنوان های مهم آن صحبت خواهیم کرد. اولین و شاید مهمترین دلیل سدسازی است. ما در مناطق غربی کشور سد های زیادی ایجاد و کشور عراق نیز سد دیاله را ایجاد کرده است. این سد در کشور عراق باعث شده که آب های که قبلا وارد خوزستان و اهواز می شود خشکیده شود و تنها عنوان که میشود برای آن پیدا کرد جهنمی از ریزگرد ها می باشد. با وجود کوچکترین باد شاهد ریزگردهای زیاد می شود.

برداشت زیاد آبهای زیر زمینی نیز موجب شده که پوشش گیاهی از بین رفته و تغییرات کاربری نیز صورت گیرد. این مورد باعث میشود که خاک لخت زیاد و در نتیجه میزان ریزگرد افزایش پیدا خواهد کرد.

جنگل زدایی زیاد با هدف برداشت زغال و تغییر کاربری اراضی در کنار تخریب مراتع نیز از دلایل اصلی افزایش ریزگرد ها در سالهای اخیر در داخل کشور ما است. یک بحث دیگری که کمتر مورد بررسی قرار میگیرد چرای بی رویه دام است. در داخل کشور ما متاسفانه مدیریتی بر این قضیه وجود ندارد و این چرای مفرط باعث تخریب مراتع در نتیجه افزایش میزان ریزگرد ها خواهد شد.

ریزگردها و مدیریت آن

یکی از مهم ترین چالیش هایی که در مدیریت ریزگرد های وجود دارد مدیریت آن است. تا زمانی که نتوانیم مدیریت جامع داشته باشیم نمیتوان راه حل هایی برای آن ارایه دهد. با بررسی مقالات مختلف میتوانید مشاهد کنید که بیشتر دنبال بررسی ریزگرد بوده و راه حلی برای آن ارایه نمی کنند.

کانون های ریزگرد

یکی از مهم ترین بحث ها در مطالعات ریزگرد ها پیدا کردن کانون های ریزگردها است. کانون ها مکان هایی هستند که ریزگرد ها از آنجا منشا گرفته است. تا زمانی که کانون های ریزگرد شناسایی نشوند بحث ریزگردها و مدیریت آن بی فایده است.

اما شاید این سوال را بپرسید که چگونه میشود که کانو ریزگردها را شناسایی کنیم؟

یکی از متداول ترین روش هایی که برای شناسایی ریزگردها مورد استفاده قرار می گیرید تصاویر ماهواره ای و سنجش از دوری است. با استفاده از تصاویر ماهواره ای میتوان بدون در نظر داشتن محدودیت مکانی حتی بتوان کشور های اطراف را از نظر کانون مورد بررسی قرار داد.

ایستگاه های زمینی مقدار غلظت ریزگرد را به ما نشان میدند. این خیلی خوبه اما برای مباحث مدیریتی توانایی بالایی ندارد. از طرفی دیگر روش های میدانی هزینه بردار می باشد. در حال حاضر دو نوع ماهواره میتواند مورد استفاده قرار گیرد.

تصاویر مورد استفاده در مباحث ریزگرد

تصاویر سنجنده MODIS
تصاویر ماهواره سنتنیل 5

بعد از اینکه با روش های سنجش از دوری بتوان منشا و کانون های ریزگرد را مشخص کرد الان نوبت می رسه به مدیریت و تثبیت آن . برای مدیریت آن نیازمند برنامه های بلند مدت بوده که بتوان شدت این ریزگرد ها را کاهش داد. به طور کلی دو روش برای کاهش میزان ریزگرد و مدیریت آن وجود دارد.

روش های تثبیت ریزگرد ها

مالچ پاشی

این نوع مالچ پاشی به نوع مصنوعی و طبیعی میتوان اشاره کرد. در نوع مصنوعی از فرآورده های نفتی به منظور مدیریت ریزگرد استفاده می شود. این روش میتواند خسارات زیادی را به محیط وارد کند. اما در نوع طبیعی از لاشه گیاهان استفاده میشود.

تثبیت بیولوژیکی

این روش یکی از متداول ترین روش ها در مناطق مختلف دنیا است. در این روش از گیاهان استفاده که در مناطق مختلف با شرایط ریزگرد بتواند رشد کند. با این کار میتوان مدیریتی پایدار انجام داد.

خلاصه

ریزگرد یکی از مهمترین بلایایی است که در سال های اخیر در داخل کشور ما به صورت چشم گیری افزایش پیدا کرده است. دلایل مختلفی مانند سدسازی، بیابان زایی و … عاملی بر افزایش آن بوده است. یکی از مهم ترین عوامل در مدیریت آن میتواند نقش مهمی داشته باشد، پیدا کردن نقاط کانونی گرد و غیار است. روش ها و تکنیک های سنجش از دوری میتواند در این زمینه بسیار مفید باشد. در زمینه ثتبیت آن روش های بیولوژیکی میتواند بسیار کارامد باشد.

محصولاتی که برای شما کارایی بالایی دارد:

شناسایی و پایش سری زمانی گرد و غبار با تصاویر مودیس (MODIS) در گوگل ارث انجین

پایش آلودگی هوا با تصاویر ماهواره ای Sentinel-5 در سامانه گوگل ارث انجین