شاخص رس یا Clay Minerals

شاخص CMR (Clay Minerals Ratio) یکی از شاخص‌های مهم در مطالعات زمین‌شناسی و سنجش از دور است که برای شناسایی و تفکیک کانی‌های رسی و دیگر کانی‌های مرتبط با شرایط زمین‌شناسی مانند هیدروترمال استفاده می‌شود. این شاخص با بهره‌گیری از باندهای SWIR1 و SWIR2 در طیف کوتاه‌موج مادون قرمز، توانایی تشخیص مناطق دارای کانی‌های رسی و آلونیتی را دارد. با محاسبه نسبت باندهای SWIR1 به SWIR2، می‌توان مناطق مشکوک به دگرسانی‌های هیدروترمال را شناسایی کرد و از آن‌ها برای تحلیل‌های زمین‌شناسی و مطالعات اکتشافی استفاده نمود. CMR به‌ویژه در شناسایی منابع معدنی و ارزیابی نواحی دارای پتانسیل کانی‌سازی اهمیت دارد.

شاخص رس یا Clay Minerals

CMR = SWIR1/SWIR2

فرمول شاخص

SWIR1: محدوده طیفی 1.55-1.75 میکرومتر

SWIR2: محدوده طیفی 2.08-2.35 میکرومتر

متغییرهای فرمول شاخص

اختصار: CMR

معادل کامل: Clay Minerals Ratio

معادل فارسی: نسبت مواد معدنی رسی

کاربرد اصلی: سنگ‌های با دگرسانی هیدروترمالی را که حاوی رس (Clay) و آلونیت (Alunite) ، برجسته می‌کند.

ویژگی های کلی شاخص

کاربرد های شاخص رس یا Clay Minerals

این شاخص به‌طور خاص در زمین‌شناسی، اکتشاف مواد معدنی، و مطالعات زیست‌محیطی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در زیر به کاربردهای اصلی آن اشاره می‌کنم:

1. شناسایی سنگ‌های دگرسانی هیدروترمالی

توضیح: سنگ‌های دگرسانی هیدروترمالی معمولاً در اثر فعالیت سیالات گرمابی به‌وجود می‌آیند و حاوی مواد معدنی خاصی مانند رس‌ها و آلونیت هستند. این شاخص برای شناسایی مناطق دگرسانی هیدروترمالی که پتانسیل ذخایر معدنی مانند طلا، مس، و نقره دارند، مفید است.

کاربرد در نقشه‌برداری: شناسایی مناطق کانه‌زایی مرتبط با رس‌ها و آلونیت.

2. تفکیک مواد معدنی رس از سایر مواد

توضیح: شاخص CMR به دلیل استفاده از باندهای SWIR می‌تواند رس‌ها (مانند کائولینیت، ایلیت، و مونتموریلونیت) را از سایر مواد معدنی موجود در زمین، مانند سیلیکا یا سنگ‌های آذرین، تفکیک کند.

کاربرد در معادن: شناسایی کیفیت و مقدار مواد معدنی رس در خاک‌ها و سنگ‌ها.

3. مطالعات ژئوشیمیایی و خاک‌شناسی

توضیح: این شاخص در شناسایی ترکیبات خاک مانند محتوای رس، که بر زهکشی و حاصل‌خیزی تأثیر می‌گذارد، کاربرد دارد.

کاربرد در کشاورزی: شناسایی خاک‌های غنی از رس برای برنامه‌ریزی کشاورزی و مدیریت زمین.

4. مدیریت منابع آب

توضیح: خاک‌های رسی معمولاً ظرفیت نگهداری آب بالایی دارند و با استفاده از این شاخص می‌توان مناطقی با خاک‌های رسی و پتانسیل نگهداری آب را شناسایی کرد.

کاربرد در هیدرولوژی: شناسایی مناطقی با زهکشی ضعیف یا مناطق مستعد فرسایش خاک.

5. ارزیابی زیست‌محیطی

توضیح: مناطقی که حاوی رس و آلونیت هستند می‌توانند شاخصی از تغییرات زیست‌محیطی یا آلودگی خاک باشند.

کاربرد در پایش محیطی: شناسایی مناطق تحت تأثیر فعالیت‌های انسانی، مانند معادن و صنایع.

کاربردهای شاخص

تحلیل عددی شاخص رس یا Clay Minerals

مقادیر شاخص:
شاخص CMR در بازه 0 تا بالاتر از 2 قرار دارد.

مقادیر CMR کمتر از 1: نشان‌دهنده مناطقی با پوشش سنگی یا خاک‌های فاقد مواد معدنی رس و آلونیت است.
مقادیر CMR بین 1 تا 2: مناطقی با حضور متوسط مواد معدنی رس، مانند ایلیت یا کائولینیت، که ممکن است در معرض دگرسانی ضعیف تا متوسط باشند.
مقادیر CMR بیشتر از 2: مناطقی با تمرکز بالای رس و آلونیت که احتمالاً تحت تأثیر دگرسانی هیدروترمالی شدید قرار گرفته‌اند.

تحلیل عددی شاخص
نام سنجندهباند SWIR1باند2 SWIRباندهای متناظر در فرمول
ASTERB5B6CMR = B5 / B6
Sentinel2B11B12CMR = B11 / B12
Landsat 8 & 9B6B7CMR = B6 / B7
Landsat 7B5B7CMR = B5 / B7
Landsat 5B5B7CMR = B5 / B8
MODISB6B7CMR = B6 / B7
پیاده سازی شاخص در سنجند های مختلف

Drury, S. Image Interpretation in Geology. London: Allen and Unwin (1987), 243 pp.

رفرنس مربوط به شاخص
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.
اگر نظری یا سوالی در مورد شاخص داری بپرس!